9 Shtator 2016 - 09:16 - Halil Matoshi
Në debatin identitar (konteksti kosovar) janë të përfshirë thuajse të gjitha shtresat e shoqërisë kosovare, dijetarë e publicistë, bujq e revolucionarë neoenveristë, të padijshëm me shkolla ose analfabetë funksionalë, patriotë turbonacionalistë dhe sidomos në rrjetet sociale: llumi i shoqërisë!
Mirëpo publiku kosovar është i ndarë kryesisht në dy grupime: a.) Integristët që duan një bashkim me Shqipërinë, ndonëse Kosova është krijuar si shtet dhe është ndërtuar si komb nga faktori ushtarak ndërkombëtar (nga ndërhyrja ushtarake e ShBA-së) dhe b.) Etatistët kosovarë, nga të cilët një pjesë e madhe syresh e identifikojnë veten me kombin e ri që po ndërtohet përditë në terren.
Dhe në këtë ndërtim të këtij kombi të ri, padyshim se rol habitshëm të madh po luan sporti dhe sportistët, veçanërisht e arta nga Rio, xhudistja Majlinda Kelmendi dhe Kombëtarja kosovare e futbollit, që me Finlandën në Turku “importoi” pikën e parë të kombit, siç u shpreh gazeta suedeze “Goteborgs – Posten”, pra ishte pika e parë për kombin në garat ndërkombëtare.
Mirëpo, mbi futbollistin me origjinë kosovare, që luan në Kombëtaren shqiptare, Shkëlzen Gashi, ishte bërë presion i madh “politik” për ta edituar statusin e tij në “Facebbok”, ngase ai së pari uronte Kombëtaren e Kosovës, kurse pas ndërhyrjes ai e kishte hequr fjalën “kombëtare”.
Presioni i integristëve turbonacionalistë po merr shije të keqe gjithandej në Kosovë dhe ky përçudnim e stërkeqje po bëhet në formën e vet më të vrazhdë, me sharje e fyerje të pështira, prapa të cilave rëndom qëndrojnë neoenveristë dhe aktivistë të lëvizjes “Vetëvendosje!”, mirëpo pikërisht ky pozicionim paternalist mbi Kosovën dhe kosovarët vetëm sa po e përshpejton veçimin, gardhimin dhe formësimin e identitetit të ri kombëtar të kosovarëve.
Ndërtimi i kombit është një koncept normativ që do të thotë gjëra të ndryshme për njerëz të ndryshëm.
Mirëpo, së fundi, në Kosovë nga integristë e etnonacionalistë, ky proces, duke qenë robër të interpretimit ideologjik të historiografisë, është përmbysur: gjëra të njëjta për njerëz të njëjtë!
Së këndejmi jo Noel Malcolm, Ali Hadri, Zef Mirdita apo Oliver Jens Schmitt, por diktatori Enver Hoxha është historiani nr. 1 në Kosovë;
Sipas mësimeve neoenveriste të kërkosh rikthimin e dardanëve në histori është punë gaforreje (ecje prapa derisa bota po ecën shpejt përpara!?);
Sipas integristëve neoenveristë kapja e kosovarëve sot pas dardanëve na qenkësh po aq groteske sa edhe miti aleksandrian i Shkupit!?
E dihet se kjo mendësi shqiptare buron nga ndjesia e paternalizmit klasik dhe imperializmit shumë të vonuar në histori.
Prandaj, Visar Ymeri gaboi dy herë ngjim, sepse ideja e tij politike integriste panshqiptare në rrethanat e kontekstit ndërkombëtar të shtetkrijimit dhe kombndërtimit është nonsens dhe e mjerë.
Ymeri është thjesht integrist manipulator, sepse i fiton votat në Kosovë e jo në Mallakastër dhe paguhet nga paratë e taksapaguesve të varfër kosovarë e në anën tjetër përmend modelin e bashkimit gjerman edhe pse rrethanat politike e kulturore të kombformimit gjerman me atë kosovar janë krejtësisht të ndryshme.
Paga mujore e një deputeti kosovar prej 1.500 eurosh plus së drejtës shtesë materiale për çdo aktivitet tjetër jashtë seancave të rregullta, pra është pagë mujore rrum sa paga vjetore e një të punësuari në sektorin privat, përderisa pagat mujore në Kosovë për shtresat tjera të popullsisë sillen nga 130 deri në mbi 400 euro.
Dhe për këto benifite, lideri i VV-së, deputeti Ymeri, jo që u është mirënjohës votuesve kosovarë dhe taksapaguesve, por ai i përbuz këta duke u ofruar retorika të forta turbonacionaliste në dëm të vetëqenies së Kosovës, si entitet i barabartë me kombet tjera në marrëdhëniet ndërkombëtare, përkatësisht duke e injoruar shtetin të cilit i është betuar për besnikëri dhe lojalitet.
Dhe këtë përbuzje që i bën atdheut të kosovarëve ai e zë për mburrje, si politikë alternative për vendin.
Në shpenzime nuk është fare tahmaçar, kurse në fyerje është fort gojëlirë!
Lideri i lëvizjes “Vetëvendosje!”, duke qenë një integrist pa profil të qartë politik dhe një qytetar inferior në aspektin e përkitjes qendrës, piemontit, mohon entitetin juridik e politik të quajtur Republikë e Kosovës, shtetin Sovran të njohur nga mbi 110 kombe të botës, nënçmon e shmang atdheun e kosovarëve. Mohon rendin e saj kushtetues dhe atë simbolik, ndonëse ka dhënë betimin si deputet i Kuvendit të Kosovës, pra ky njeri është gënjeshtar, sepse ka gënjyer nën betim, kur thotë “se ishim bashkë e pse sot të jemi të ndarë”, kur dihet se kurrë në histori nuk ka ekzistuar një entitet juridik-politik i quajtur Shqipëri, që ka përfshirë të gjithë shqiptarët në një shtet, e sidomos jo Kosovën.
Shqipëri e bashkuar me Kosovën (një pjesë të saj e jo të tërën) ishte vetëm ajo nën pushtimin fashist italian.
Dhe në kohën kur të gjitha mallkimet po bien mbi kosovarët, Jetlir Buja gjen kurajë që të thotë: Ndihuni kosovarë, sepse kjo presupozon përgjegjshmëni për veten dhe tjetrin, për kombin dhe shtetin, pra dalje nga vetizolimi, nga mënyra “Pronto” e qeverisjes dhe nga mburravecëria anakronike patriotike e folklorike.
"Asht tepër e randësishme me u thanë njerëzve: ndihuni kosovarë! Bash kështu. Sepse ndryshe kjo nënkupton: ndihuni të përgjegjshëm!” – shkruan Buja.
Buja citon Michel Focuault, që thotë se ka mbaruar koha kur sundimi ishte elementi me të cilin ndërtohej koncepti i kombit.
Porse zapimi i shtetit nga “Vëllazëria Pronto” në njërën anë, si dhe mungesa e lojalitetit nga opozita në anën tjetër - veçanërisht mungesa e besnikërisë nga lëvizja “Vetëvendosje!” – në anën tjetër po e dështojnë shtetin e Kosovës.
Donald W. Potter në esenë “State Responsibility, Sovereignty, and Failed States” mendon se një nga problemet e para në trajtimin e shteteve të dështuara është në definimin e saktë se çfarë do të thotë një shtet i dështuar.
- Shtetet e dështuara janë të tensionuara, thellësisht konfliktuoze, të rrezikshme, dhe të kontestuara ashpër nga faktorë ndërluftues;
(Robert H. Jackson.)
- Shtetet e dështuara janë shtete të cilat nuk mund ose nuk duan të ruajnë kushtet minimale civile në shtëpi d.m.th. paqen, rendin, sigurinë etj; (Hans -Joachim Spanger.)
- Shtetet e dështuara mund të definohen në kuptimin e rënies së operacioneve praktike në funksionimin qeveritar për një shtet të njohur ndërkombëtarisht; (William J. Olson)
- Olson sugjeron se lista e shteteve të dështuara mund të zgjerohet në qoftë se dikush do të përfshijë shtetet të cilat përballen seriozisht me "problemet e brendshme që kërcënojnë vazhdimësinë, pra koherencën e tyre;
- Potter ndërsa vë në dukje se globalizimi kërkon përputhjen me praktikat e udhëheqjes globale.
Përveç treguesve tradicionalë në dështimin e shtetit luajnë rol të rëndësishëm: kufizimet në lëvizjen e lirë të informacionit, nënshtrimi i grave, paaftësia për të pranuar përgjegjësinë për dështimin individual ose kolektiv, familja e zgjeruar ose klani si njësi bazë e organizimit social (krahaso “Vëllazërinë Pronto” në Kosovë), dominimit të shoqërisë nga një fe (islami politik), vlerësimin e ulët për arsimin dhe prestigj i ulët për punëtorin.
Ashiqare është frikësues fakti se të gjitha kriteret, sipas Potterit, për të qenë një shtet i dështuar, Kosova po i përmbush falë kësaj kaste antishtet që është etabluar në skenën politike në Kosovë, si në pushtet ashtu edhe në opozitë.
Në esenë “Nation Building” Carolyn Stephenson thotë se studimi i vitit 2003 RAND nga James Dobbins dhe të tjerët shqyrton mësimet e nxjerra në përpjekjet për ndërtimin e kombit amerikan.
Dobins ka krahasuar shtatë raste historike: Gjermania, Japonia, Somalia, Haiti, Bosnja, Kosova dhe Afganistani, në të cilat fuqia ushtarake amerikane ka qenë përdorur si pasojë e një konflikti për të mbështetur demokratizimin e vendeve të tjera nëpër botë që prej Luftës së Dytë Botërore.
Dobbins dhe kolegët kanë ardhur në përfundimet e mëposhtme:
Mësimet e nxjerra nga përpjekjet e ShBA-së në kombndërtim.
Shumë faktorë - të tilla si përvojë paraprake demokratike, niveli i zhvillimit ekonomik, dhe homogjeniteti social - mund të ndikojnë në lehtësinë apo vështirësinë e ndërtimit të kombit, por përcaktuesi më i rëndësishëm i kontrollueshëm duket të jetë niveli i përpjekjeve, matur në trupat, të hollat dhe koha.
E, megjithatë, përpjekjet e disa kosovarëve në kombkrijim (koncepti i kombit nuk mund të shikohet i ndarë nga aspektet tjera të jetës në një bashkësi politike, ndër to edhe sporti) janë të mëdha të pamohueshme, sfiduese…, edhe pse ndonjëherë të pavetëdijshme…
Sipas Dobbinsit ndërtimi multilateral i kombit është më kompleks, pra qasja multilaterale është shumë më pak e shtrenjtë për pjesëmarrësit individualë.
Dhe mbi të gjitha ndërtimi multilateral i kombit mund të prodhojë më shumë transformime të plota dhe pajtimin më të madh rajonal sesa përpjekjet e njëanshme.
Ndërsa në kontekstin e kombndërtimit në Kosovë, duhet tërhequr vëmendja posaçërisht në atë që Dobbins e thotë rreth rolit që fqinjët mund të kenë në ndërtimin e një kombi të ri.
Shtetet fqinje mund të ushtrojë ndikim të rëndësishëm, për mirë apo për keq.
Është gati e pamundur për të ngjizur së bashku një komb të fragmentuar në qoftë se fqinjët e saj përpiqen që ta shqyejnë.
Duhet të bëhet çdo përpjekje për të siguruar mbështetjen e tyre.
Në këtë aspekt, Kosova është nën trysninë e shqyerjes nga fqinjët e saj – të cilëve nuk u intereson unifikimi i kombit të ri dhe prosperiteti e solidarësia qytetare në atë komb – porse apetitet e tyre hegjemoniste për zgjerim territorial.
Kjo na shpie te pyetja fondamentale sipas Dobbinsit: A është efektiv ndërtimi i kombit kur bëhet nga pjesëtarët e jashtëm, apo është efektiv vetëm kur bëhet nga pjesëtarët e kombit që është duke u ndërtuar?
Ndërtimi i kombit është një proces evolutiv.
Dhe merr një kohë të gjatë.
Një nga problemet me përfaqësuesit e jashtëm është se ata vijnë dhe shkojnë.
Në rastin kosovar mbetet për t’u studiuar nëse misioni i jashtëm ushtarak (apo forca paqeruajtëse si KFOR) mund të konsiderohet i dobishëm për të siguruar stabilitetin dhe sigurinë e nevojshme të përkohshme, për të lejuar procesin e ndërtimit të kombit.
Mirëpo sa u përket faktorëve tjerë, në këtë kontekst (nëse e kemi parasysh teorinë e Dobbinsit) dyshohet se dështimi i shtetit kosovar dirigjohet nga qendra të ndryshme të influencës, posaçërisht nga fqinjët, që kësisoj të mos ketë asnjë arsye për kombndërtim.
Dhe klasa politike e Kosovës shumë shpejt duhet të ballafaqohet me këtë sfidë!
A do t’ia shesin serbët Donald Trumpit murin e Mitrovicës? A është dizajnuar ende flamuri i Bashkësisë së Komunave Serbe? Muri, n...
Kur liderët e Serbisë në takime në Bruksel ankohen se “BE-ja po i mbështet shqiptarët e Kosovës dhe Pavarësinë”, si argument se...
Muri ra me të pestin. Krejt u “gëzuan”. Shumë u veturuan. U fotografuan para bagerit – sepse Muri i Berlinit kishte rënë pa ...
ec me kohën...